Jak rozpoznać pierwsze objawy demencji?

Demencja to postępujące zaburzenie funkcji poznawczych, które wpływa na pamięć, myślenie, zdolność rozwiązywania problemów oraz zachowanie. Choć najczęściej kojarzy się ją z osobami starszymi, nie jest to część normalnego procesu starzenia się. Wczesne rozpoznanie objawów demencji jest kluczowe – pozwala na wcześniejsze wdrożenie leczenia, które może spowolnić postęp choroby i poprawić jakość życia chorego oraz jego bliskich.

Zaburzenia pamięci krótkotrwałej

Zaburzenia pamięci krótkotrwałej to trudności z zapamiętywaniem i przypominaniem sobie informacji, które zostały niedawno przyswojone – na przykład kilka minut lub godzin wcześniej. Taka pamięć odpowiada za codzienne funkcjonowanie człowieka. Jednym z pierwszych i najbardziej zauważalnych objawów demencji jest pogarszająca się pamięć, zwłaszcza dotycząca niedawnych wydarzeń. Osoba może:

• zapominać, gdzie położyła klucze lub okulary,
  
• powtarzać te same pytania w krótkim odstępie czasu,
  
• mieć trudności z przypomnieniem sobie rozmów, które miały miejsce tego samego dnia. 

Trudności z planowaniem i rozwiązywaniem problemów

Trudności z planowaniem i rozwiązywaniem problemów to jeden z wczesnych objawów demencji, który może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Osoba dotknięta takim problemem ma kłopot z logicznym myśleniem, organizacją działań i podejmowaniem decyzji – nawet w prostych, rutynowych sytuacjach. Zadania wymagające logicznego myślenia mogą stać się wyzwaniem. Osoba może:

• mieć trudności z prowadzeniem domowego budżetu,
  
• zapominać o ważnych terminach, takich jak płatności rachunków,
  
• przestać gotować według znanych przepisów. 

Dezorientacja co do czasu i miejsca

Dezorientacja co do czasu i miejsca to jeden z typowych objawów demencji, który może pojawić się już na wczesnym etapie choroby. Objawia się utratą poczucia chronologii oraz trudnościami w orientacji przestrzennej – nawet w dobrze znanym otoczeniu. Chory może tracić poczucie czasu lub mieć problem z rozpoznaniem miejsca, w którym się znajduje:

• nie wie, jaki jest dzień tygodnia, miesiąc czy rok,
  
• może zabłądzić w znanym sobie otoczeniu,
  
• nie pamięta, jak dotarł do danego miejsca. 

Problemy z komunikacją

Problemy z komunikacją to jeden z częstych i bardzo charakterystycznych objawów demencji. Wraz z postępem choroby osoba chora ma coraz większe trudności z mówieniem, rozumieniem i prowadzeniem rozmów, co wpływa nie tylko na codzienne funkcjonowanie, ale też na relacje z bliskimi. Wczesna demencja może objawiać się również trudnościami językowymi:

• zapominanie słów lub ich zastępowanie niewłaściwymi,
  
• trudności w prowadzeniu rozmów – osoba może się gubić w środku zdania,
  
• unikanie rozmów, ponieważ stają się one zbyt wymagające. 

Zmiany nastroju i osobowości

Zmiany nastroju i osobowości to bardzo częsty objaw demencji, który bywa trudny do zrozumienia i zaakceptowania – zarówno dla samego chorego, jak i dla jego bliskich. Te zmiany mogą pojawić się już na wczesnym etapie choroby i z czasem się nasilać. Demencja może wpływać na zachowanie i emocje. Osoba może:

• stać się bardziej drażliwa, nieufna lub lękliwa,
  
• tracić zainteresowanie wcześniej lubianymi aktywnościami,
  
• mieć trudności z radzeniem sobie ze stresem lub zmianami w otoczeniu. 

Trudności z wykonywaniem codziennych czynności

Trudności z wykonywaniem codziennych czynności to jeden z najbardziej zauważalnych objawów demencji. Wraz z postępem choroby osoba chora może mieć coraz większy problem z wykonywaniem rutynowych zadań, które wcześniej były dla niej zupełnie naturalne i łatwe. To często budzi niepokój u bliskich i bywa sygnałem, że konieczna jest pomoc. Na wczesnym etapie demencji osoba może mieć kłopot z czynnościami, które wcześniej wykonywała bez problemu:

• trudności z obsługą sprzętów domowych (np. pralka, mikrofalówka),
  
• zapominanie, jak dojechać do znanych miejsc,
  
• zaniedbywanie higieny osobistej lub obowiązków domowych. 

Kiedy szukać pomocy?

Jeśli zauważysz te objawy u siebie lub bliskiej osoby, nie ignoruj ich. Choć pojedyncze przypadki zapominalstwa mogą być normalne, ich nasilanie się i wpływ na codzienne funkcjonowanie powinny skłonić do wizyty u lekarza. Wczesna diagnoza może znacząco poprawić jakość życia osoby chorej i dać rodzinie czas na zaplanowanie przyszłości.